عقب‌نشینی ترامپ از موضع ضدبرجام.

نامزد جمهوری‌خواهان در انتخابات ریاست جمهوری 2016 آمریکا که به اظهارنظرهای شتابزده در قبال مسائل جهانی به‌خصوص توافق هسته‌ای ایران و 1+5 شهره است و تاکنون چندین بار وعده برهم زدن برجام را به زبان آورده است، در تازه‌ترین صحبت خود که نوعی عقب نشینی از مواضع قبلی‌اش در قبال ایران به حساب می‌آید، از اجرای قاطعانه توافق هسته‌ای خبر داده است. یکی از مشاوران ارشد «دونالدترامپ»، نامزد حزب جمهوری‌خواه می‌گوید که ترامپ اگرچه هنوز برنامه‌ای دقیق برای ممانعت از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای ندارد، اما برای کنترل ایران، توافق هسته‌ای را موبه‌مو اجرا کرده و بر آن نظارت خواهد کرد. جیسون گرینبلت، مشاور ترامپ در امور اسرائیل، در مصاحبه‌ با روزنامه صهیونیستی جروزالم‌پست که اخیرا منتشر شده است تاکید کرد که نامزد احتمالی جمهوری‌خواهان «قطعا توافق هسته‌ای را قاطعانه اجرا خواهد کرد.» گرینبلت در عین حال گفته که دونالد ترامپ فکر نمی‌کند توافق هسته‌ای مانع دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح هسته‌ای شود، اما تاکید کرده آنچه ترامپ برای رسیدن به این هدف انجام خواهد داد «هنوز مشخص نشده است».

این موضع‌گیری تازه را می‌توان نوعی عقب‌نشینی برای دونالد ترامپ به حساب آورد که همواره از توافق هسته‌ای قدرت‌های جهانی با ایران به‌عنوان «یکی از بدترین توافق‌هایی که دیده» نام برده و گفته است که این توافق نشان می‌دهد آمریکا توسط «افرادی بسیار احمق رهبری می‌شود.» ترامپ همچنین اخیرا گفته بود که در صورت انتخاب به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا، مذاکره با ایران درباره برنامه و فعالیت‌های هسته‌ای تهران را تکرار خواهد کرد. اما این اظهار نظر ترامپ همان زمان با واکنش منفی محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در سفر دوره‌ای‌اش به اروپا روبه‌رو شد. ظریف 12 خرداد در جریان سفر به استکهلم، پایتخت سوئد گفت که توافق هسته‌ای «قراردادی میان ایران و آمریکا نیست که نامزد پیشتاز جمهوری‌خواهان یا هرکس دیگری بخواهد دوباره بر سر آن مذاکره کند.» تقریبا تمام جمهوری‌خواهان ارشد در آمریکا موضعی منفی در برابر توافق هسته‌ای با ایران نشان داده‌اند و حتی تد‌کروز، یکی از رقبای اصلی دونالد ترامپ، گفته بود که در صورت رئیس‌جمهور شدن، این توافق را «پاره» می‌کند. اما مشاور ترامپ در مصاحبه خود گفته که این مساله «بسیار پیچیده‌تر از این حرف‌ها است» و افزوده است که میلیاردر نیویورکی در صورت رئیس‌جمهوری شدن، نهایت بازرسی‌ها را از برنامه هسته‌ای ایران به عمل خواهد آورد. هیلاری کلینتون، نامزد احتمالی حزب دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، نیز بر پایبندی خود به توافق هسته‌ای تاکید کرده، اما گفته که در صورت حرکت ایران به سوی ساخت تسلیحات هسته‌ای، حتی احتمال حمله نظامی به تاسیسات اتمی ایران نیز وجود دارد.

نگاه به توافق هسته‌ای

دونالد ترامپ، تاجر 69 ساله نیویورکی، که عمده شهرت او به خاطر ثروت زیاد و کتاب‌هایی است که در زمینه موفقیت در تجارت نوشته است، اگرچه مانند «تدکروز» - رقیب انتخاباتی سابق خود - مدعی نشده است که توافق هسته‌ای ایران را در اولین روز ریاست جمهوری خود پاره خواهد کرد اما به کرات تاکید کرده است در صورت پیروزی در انتخابات، اصلاحاتی را در متن توافق هسته‌ای ایران اعمال خواهد کرد تا ایران مجبور شود تاوان سنگین‌تری را در صورت نقض آن بپردازد.

ترامپ تاکنون در طول رقابت‌های انتخاباتی بارها از توافق هسته‌ای ایران به‌عنوان یک «توافق بسیار بد» یاد کرده و مدعی شده است، این توافق باعث دسترسی ایران به میلیاردها دلار پول نقد برای پیشبرد اهداف منطقه‌ای خود می‌شود. او همچنین بارها دولت اوباما را متهم به ارائه امتیازات مختلف به ایران برای «حفظ این توافق بد» کرده است.

او با فاجعه بار خواندن این توافق گفت این توافق ایران را به یک «قدرت بزرگ» تبدیل کرد که هزینه آن را اسرائیل، متحد آمریکا در منطقه و خود آمریکا می‌پردازد. ترامپ در یکی از کمپین‌های انتخاباتی خود به روزهای گفت‌وگوهای هسته‌ای پرداخت و در ارزیابی نحوه انعقاد توافق وین گفت: «توافق هسته‌ای نتیجه نبود تمایل در مسوولان (دولت اوباما) برای ترک میز مذاکره بود» و اگر آمریکایی‌ها دست از مذاکره می‌کشیدند، توافق بهتری حاصل می‌شد.

علاوه بر این، ترامپ همواره در سخنرانی‌های مختلف، انتقاد از توافق هسته‌ای ایران را به‌عنوان یک اهرم تبلیغاتی مهم علیه کمپین انتخاباتی دموکرات‌ها به کار گرفته است و بنابراین به نظر می‌رسد ایران یکی از اولویت‌های اصلی سیاست خارجی وی بلافاصله پس از پیروزی احتمالی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باشد.

به نوشته وب‌سایت هیل، ایریک ترامپ – پسر ترامپ – در یک برنامه رادیویی مدعی شد آنچه پدرش را ترغیب به حضور در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا کرد، توافق هسته‌ای اوباما با ایران بود. پیش‌تر ارنست مونیز، وزیر انرژی آمریکا در گفت وگو با شبکه خبری بلومبرگ، در واکنش به اظهارنظر ترامپ مبنی بر لزوم مذاکره مجدد درباره توافق هسته‌ای با ایران، ضمن تاکید بر اهمیت پایبندی کشورش به برجام، نسبت به عواقب زیر پا گذاشتن آن از سوی کشورش هشدار داد. او با رد تلویحی سخنان دونالد ترامپ درباره توافق هسته‌ای با ایران گفت: «منافع آمریکا و متحدانش در پایبندی به برجام است.» هیلاری کلینتون نیز در واکنش به اظهارات ترامپ درباره برجام گفت که او یک کلمه هم درباره ایران و توافق هسته‌ای نمی‌داند.

موشک‌ها نقض برجام

پس از آزمایش موشکی ایران در اواخر اسفند 94 که با واکنش‌های جهانی روبه‌رو شد، هر دو نامزد جمهوری‌خواه و دموکرات انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، آزمایش‌های موشکی ایران را نقض برجام و قطعنامه‌های سازمان ملل دانستند. ترامپ همچنین اوایل سال 95 در جمع هواداران خود و در تازه‌ترین موضع ضدایرانی‌اش وعده داد در صورت رسیدن به ریاست جمهوری، به ایران موشک معیوب بفروشد، اظهاراتی که با تمسخر کاربران اینترنتی روبه رو شد. براساس ویدئوی منتشر شده ترامپ در سخنرانی میان هوادارانش در شهر راچستر مدعی شد آنها از روسیه موشک می‌خرند.

از همه خرید می‌کنند به جز ما. چرا؟ چون ما خرید (نظامی) ایران را ممنوع کرده‌ایم. ترامپ در اظهارات خود افزود: «البته من معتقدم که این ممنوعیت چیز خوبی است. اما وقتی که به آنها 150 میلیارد دلار داده‌ایم باید این ممنوعیت به‌طور موقت تعلیق شود تا آنها از شهر راچستر خرید کنند. در آن صورت ما به آنها موشک معیوب می‌فروشیم. بگذارید شکایت کنند. برای این موشک‌ها 12 میلیارد دلار به جیب می‌زنیم و آنها هم می‌گویند که موشک‌ها افتضاح بودند. من هم به ایرانی‌ها می‌گویم: بله! هدفمان همین بود!»

سیاست خارجی احتمالی ترامپ

یک روز پس از پیروزی در رقابت‌های درون حزبی، دونالد ترامپ «امنیت آمریکا» را در راس آنها خواند و گفت: «سیاست خارجی من همواره امنیت آمریکا و مردم آن را بالاتر از هر چیز قرار می‌دهد و باید در اولویت باشد. این اصل، بنیاد هر تصمیمی است که من اتخاذ می‌کنم.»

هافینگتون پست چندی پیش در مطلبی با طرح این پرسش که کدام نامزد ریاست جمهوری آمریکا برای ایران گزینه بهتری به شمار می‌رود، نوشت: «کلینتون در مواضع خود نسبت به ایران تهاجمی‌تر از اوباما نشان می‌دهد؛ اما در عمل تقریبا تفاوت محسوسی بین او و اوباما در سیاست خارجی و خاورمیانه‌ای وجود ندارد. به‌ویژه آنکه رفتار کلینتون با توجه به حضور چند ساله او در عرصه سیاست، به مراتب برای ایران قابل پیش‌بینی‌تر از ترامپ است.»

این میلیاردر نیویورکی که خود را نامزد بلامنازع جمهوری‌خواهان می‌داند با انتقاد از سیاست خارجی باراک اوباما، رئیس‌جمهوری کنونی آمریکا افزود: «اشتباهات رئیس‌جمهور اوباما از عراق و مصر تا لیبی و سوریه، منطقه را در آشفتگی فرو برد و فضای مورد نیاز برای رشد داعش را فراهم کرد.» او همچنین با انتقاد از رفتار دولت آمریکا در قبال اسرائیل گفت که اسرائیل دوست بزرگ ما و یک دموکراسی واقعی در خاورمیانه از طرف دولتی فاقد شفافیت اخلاقی مورد انتقاد قرار گرفته است. ترامپ همچنین بارها مدعی شده است ایران در حال افزایش نفوذ خود در سوریه، عراق و یمن است. او در یکی از سخنرانی‌های خود نحوه تعامل دولت اوباما با ایران را با تعامل این دولت با دیگر دوستان خاورمیانه‌ای واشنگتن مقایسه کرد و گفت: «اوباما دوست اسرائیل نبود ولی رفیق ایران شد.» ترامپ همچنین بارها خواستار کاهش حضور نظامی آمریکا در مناطق مختلف جهان شده است.

نامزد مطلوب برای ایران؟

با نهایی شدن دوگانه کلینتون-ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا این پرسش بیش از پیش خودنمایی می‌کند که گزینه مطلوب برای ایران کیست؟

روزنامه الکترونیکی هافینگتون پست در شماره یکشنبه 16 خرداد 1395 خود درخصوص شاخصه‌های نامزد مطلوب برای ایران می‌نویسد:

1- نامزدی که همچون برنی سندرز در سیاست خارجی و خاورمیانه رویکرد انزواگرایانه داشته باشد، با خواست ایران برای بیرون راندن نیروهای آمریکایی از منطقه و دنبال کردن سیاست هایش همپوشانی دارد.

2- برای ایران اولین مساله مورد بررسی نگاه نامزدها به توافق هسته‌ای است. ادامه اجرای توافق هسته‌ای منجر به واریز میلیاردها دلار به خزانه ایران، افزایش فروش نفت، پیوستن مجدد به جامعه بین‌المللی و اتصال به سیستم مالی جهانی می‌شود.

3- بهترین نامزد برای ایران کسی است که در زمینه مسائل خاورمیانه نقش رهبری ایفا نکند، در عراق و سوریه که خط قرمزهای ایران هستند کمترین حضور را ترتیب دهد و در موارد لازم با ایران همکاری تاکتیکی و نه راهبردی داشته باشد.

4- از نظر دولت ایران، رئیس‌جمهوری در آمریکا مطلوب است که سیاست‌هایی مشابه اوباما را دنبال کند.

5- همچنین ایران برای آنکه دستورکار سیاسی بلندمدت خود را به شکلی بهتر تنظیم کند، نیازمند قابل پیش‌بینی بودن سیاست خارجی آمریکا است.

هافینگتون پست در پایان چنین نتیجه‌گیری می‌کند که این شاخص‌ها به هیلاری کلینتون نزدیکتر است تا ترامپی که انتقاد بیشتری نسبت به نقش ایران در منطقه داشته و آمادگی خود را برای اعمال قدرت نظامی در این منطقه اعلام کرده است.