رباتی که قادر است درد رابفهمد
 

دانشمندان در حال ساخت ربات‌هایی هستند که قادر به راه رفتن و صحبت کردن همانند ما باشند، اما اکنون یک مولفه‌ی انسانی غیر منتظره‌ی دیگر نیز به آن‌ها اضافه شده است؛ قابلیت احساس درد. بنابراین چنانچه ربات‌ها روزی قصد سرنگونی بشریت را داشته باشند، این قابلیت، شانسی برای مقابله با آن‌ها برای ما به ارمغان خواهد آورد.

پژوهشگران توسعه‌ دهنده‌ی فناوری مرتبط با ربات‌های حساس به درد بر این باورند که چنین ربات‌هایی می‌توانند، خود و نیز اپراتور‌هایشان را از خطر وقوع حوادث و آسیب‌های در پی آن، در امان نگه دارند. برای مثال اگر خطری چرخ دنده‌ها یا موتورهای رباتی را تهدید کند، ربات یاد شده می‌تواند اقدامات پیشگیرانه‌ای برای مقابله با این خطر انجام دهد.

یوهانس کوهن، از دانشگاه لایبنیز هانوفر در آلمان و یکی از اعضای تیم تحقیقاتی به IEEE Spectrum می‌گوید:

درد، سامانه‌ای است که ما را از خطر محافظت می‌کند. هنگامی که ما از منبع درد می‌گریزیم، به این ترتیب از خطر آسیب دیدن نیز گریخته‌ایم.

با این ذهنیت، کوهن و همکارش، سامی حدادین در حال توسعه‌ی سامانه‌ای هستند که از آن با عنوان "سیستم عصبی مصنوعی ربات" یاد می‌کنند. برای آن که این سیستم به درستی عمل کند، باید قادر باشد تا منبع درد (مانند یک شعله یا چاقو) را شناسایی کرده و اقدام مناسب در جهت مقابله با آن (یک عمل انعکاسی مناسب) را تشخیص دهد. این دو پژوهشگر در پروژه‌ی خود از سیستم عصبی انسان الهام گرفته‌اند.

آنها برخی از ایده‌های خود را با استفاده از یک بازوی روباتیک مجهز به سنسور انگشتی که قادر به تشخیص فشار و درجه حرارت است، آزموده‌اند. این ربات برای تصمیم‌گیری در خصوص آنکه چه میزان درد باید احساس شود و در نتیجه چه اقدامی باید صورت گیرد، از یک بافت رباتی استفاده می‌کند که بر اساس پوست انسان مدلسازی شده است.

اگر بازو درد خفیفی را احساس کند، به آرامی و تا زمان که درد متوقف شود، جمع می‌شود و پس از آن مجددا به وظیفه‌ی اولیه و اصلی خود باز می‌گردد. اما درد شدید باعث می‌شود که بازو تا زمانی که یک اپراتور جهت امداد وارد عمل نشده، غیر فعال شود.

کوهن و حدادین می‌گویند، در امان نگه داشتن افراد نیز از خطرات به همان میزان اهمیت دارد، با توجه به آنکه در سال‌های آینده شاهد وارد شدن ربات‌های بیشتری به جمع نیروهای کار واحدهای صنعتی خواهیم بود، بنابراین چنانچه ربات‌ها قادر به تشخیص درد و واکنش نشان دادن به آن باشند، می‌توانند اطرافیان خود را نیز از این خطر آگاه سازند.

فامیا لیدا، متخصص رباتیک از دانشگاه کمبریج (وی در این تحقیق نقشی نداشته است) می‌گوید:

قادر ساختن ربات‌ها به یادگیری، یکی از چالش‌برانگیزترین و در حین حال بنیادی‌ترین مباحث در زمینه‌ی رباتیک است، چرا که باعث هوشمندتر شدن آن‌ها خواهد شد. اساس یادگیری، آزمون و خطا است. هنگامی که یک کودک تشخیص می‌دهد که به زمین افتادن باعث درد می‌شود، بنابراین یاد می‌گیرد تا با مهارت بیش‌تری این کار را انجام دهد.

این اولین تلاش پژوهشگران در جهت انسانی ساختن ربات‌ها نیست. اوایل سال جاری میلادی، سازمان پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته‌ی دفاعی (DARPA) با هدف آموزش همدلی به ربات‌ها، آن‌ها را به مطالعه‌ی کتاب‌های کودکان واداشت، و این تنها یکی از پروژه‌های بی‌شمار DARPA است که با هدف قادر ساختن ربات‌ها به درک درست و غلط، انجام شده است.

اگرچه تحقیقات کوهن و حدادین کماکان ادامه دارد، اما با این حال، این پژوهشگران مقاله‌ای را بر اساس آزمایشات کنونی خود به کنفرانس بین المللی رباتیک و اتوماسیون IEEE در استکهلم، سوئد ارائه داده‌اند. در نهایت، پژوهش‌های آن‌ها می‌تواند به ساخت روبات‌هایی که بیشتر از همیشه شبیه انسان هستند، منجر شود.